• 621ஆம் குறள் துன்பம் வந்த காலத்து அதைச் சிரித்து ஒதுக்கிவிடுக; அத்துன்பத்தை மேன்மேலும் நெருக்கிப் போராட வல்லது அந்நகுதல் போல்வது பிறிதில்லை என்கிறது.
• 622ஆம் குறள் வெள்ளம்போலக் கரையில்லாத் துன்பங்கள், அறிவுடையான் உள்ளத்தில் உரத்தோடு நினைக்க மறைந்துவிடும் எனக் கூறுகிறது.
• 623ஆம் குறள் துன்பத்திற்குத் இடையூறு உண்டு பண்ணுவர் இடையூற்றிற்குத் துன்பப் படாதவர் எனச் சொல்கிறது.
• 624ஆம் குறள் தடையாய இடங்களில் எல்லாம் முனைந்து இழுக்கும் காளை போன்றவனுக்கு வந்த இடையூறு துன்பப்படும் என்கிறது.
• 625ஆம் குறள் அடுத்து அடுத்து பெருகிவரினும் மனம் அழியாதவன் எய்திய துன்பம் துயரப்படும் எனத் தெரிவிக்கிறது.
• 626ஆம் குறள் பெற்றபோது ஒருபொருளில் பற்றற்று இருப்பவர் அதை இழந்துவிட்டோமே என்று துன்பமுறுவார்களா? எனக் கேட்கிறது.
• 627ஆம் குறள் உடம்பு துன்பத்திற்கு இலக்கானது என்று உணர்ந்து, துன்பம் வருகிறபோது செயலற்ற தன்மையாகக் கொள்ளாதிருப்பது மேலானது எனச் சொல்கிறது.
• 628ஆம் குறள் இன்பத்தை நாடிச் செல்லாதவனாய்த் துன்பத்தை வாழ்க்கையின் இயல்பு என்று தெளிந்தவன், தன் முயற்சிக்கு வரும் இடையூற்றால் துயரடைய மாட்டான் என்கிறது.
• 629ஆம் குறள் மேலும் மேலும் இன்பம் நாடிச் சொல்லாதிருப்பவன், துன்பம் வந்த காலத்தில் துன்பம் அடையான் எனக் கூறுகிறது.
• 630ஆவது குறள் துன்பத்தையே இன்பம் என்று ஏற்றுக் கொண்டான் எனின், தன் போட்டியாளரும் விரும்பத்தக்க சிறப்பு ஆகும் என்கிறது.

துன்பம் வருவது இயற்கை என்றும் இன்பமும் துன்பமும் அவரவர் செயலால் வருவன என்றும் ஆற்று வெள்ளத்தில் அடித்துச் செல்லப்படும் தெப்பம் போல விதிவழியே உயிர் அடித்துச் செல்லப்படும் என்றும் முன்னர் சொல்லப்பட்டது. பின்னர் இந்த உலகம் துன்பத்தால் சூழப்பட்டதுதான். இவ்வுண்மையை உணர்ந்தவர்கள் துன்பத்தை விலக்கி வாழக்கையை இன்பமயமாக மாற்றிக்கொள்ளுவர் என்ற கருத்தியல் வளர்ந்தது.
பக்குடுக்கைநன்கணியார் பாடிய புறப்பாடல் ஒன்று:
ஓர் இல் நெய்தல் கறங்க, ஓர் இல்
ஈர்ந் தண் முழவின் பாணி ததும்ப,
புணர்ந்தோர் பூ அணி அணிய, பிரிந்தோர்
பைதல் உண்கண் பனி வார்பு உறைப்ப,
படைத்தோன் மன்ற, அப் பண்பிலாளன்!
இன்னாது அம்ம, இவ் உலகம்;
இனிய காண்க, இதன் இயல்பு உணர்ந்தோரே. (புறநானூறு:194 பொருள்: ஒரு வீட்டில் சாக்காட்டுப்பறை ஒலிப்ப ஒரு மனையின் கண்ணே மணத்திற்குக்கொட்டும் மிகக்குளிர்ந்த முழவினது ஓசை மிக ஒலிப்பக் காதலரைக் கூடின மகளிர் பூவணியை யணிய, பிரிந்த மகளிரது வருத்தத்தையுடைய உண்கண்கள் நீர்வார்ந்து துளிப்ப இப்பரிசு ஒத்து ஒவ்வாமைப்படப் படைத்தான் நிச்சிதமாக, அப்பண்பில்லாதோன்; கொடிது இவ்வுலகினது இயற்கை; ஆதலான், இவ்வுலகினது தன்மையறிந்தோர் நல்லசெய்கைகளை அறிந்து செய்க) உலகினைப் படைத்த முதல்வன் இப்படி ஒன்றையொன்று ஒத்துவராத துன்பம் இன்பம் என்று வெவ்வேறு மாறுபட்ட இயல்புகளை ஒன்றாக நிகழும் வண்ணம் அமைத்திருக்கிறானே என்கிறது. இன்னாமையை இனியவாகச் செய்து கொள்ளுக என்பது இப்பாடலின் உள்ளுறை.
இவ்வதிகாரப் பாடல்கள் உயிருக்கு இன்பம் துன்பம் இவை இரண்டும் இயல்பே என்று எண்ணி அமைபவனே வாழ்க்கையில் வெற்று பெறுவான் என்கின்றன. துன்பத்தை இன்பமாக்கிக் கொள்; உம் பகைவரும் உன்னை விரும்புவர், துன்பம் வந்தால் சிரித்துவிடு போன்ற உளவியல் பயிற்சி முறைகளையும் இன்ப-துன்பங்களை எதிர்கொள்வதற்கான வழிமுறைகளையும் இத்தொகுப்பு சொல்கின்றது.

இடுக்கண் வருங்கால் நகுக அதனை அடுத்தூர்வது அஃதொப்பது இல் (குறள் 621) என்ற பாடல் இடையூறு நேரும்போது அதன்பொருட்டுத் வருந்தாது சிரித்துவிடுக; இடையூறுகளை நெருக்கிப் போராடக்கூடியது சிரிப்பதைப் போன்று வேறில்லை. மலந்த முகத்துடன் இடையூறுகளை எதிர்கொள்ளும்போது மனத்தளர்ச்சி குறைகின்றது; தடையுற்ற தொழிலைச் செய்து வெற்றி பெறுவதற்கும் வழி ஏற்படுகின்றது. 'இடுக்கண் வருங்கால் நகுக' என்றது பழமொழியாய் விட்டது.

பெருஞ்சுமையை வண்டியுடன் இழுத்துச் செல்லும் காளை வழியில் எதிர்ப்படும் தடைகளைக் கண்டு கலங்காமல் தன் கால்களை அழுத்தமாக ஊன்றி முன்னோக்கிச் செல்லும். நிலத்தை நோக்கி முகத்தைத் தாழ்த்தியும் முழங்காலினை மடித்தும் விடாமுயற்சியுடன் பாரத்தை இழுத்துக் கொண்டு சேர்க்கும். அதுபோல முயற்சியில் உள்ள ஒருவன் இடையூறுகளைக் கண்டு தளராமல் விடாப்பிடியாக நின்று வெற்றி காணவேண்டும் என்று மடுத்தவாய் எல்லாம் பகடன்னான் உற்ற இடுக்கண் இடர்ப்பாடு உடைத்து (குறள் 624) என்னும் பாடல் கூறுகிறது. மேடு பள்ளமான வழி, மணல் நிலம், சேற்று நிலம் போன்றவற்றில் முயன்று காளை வண்டியை இழுத்துச் செல்லும் காட்சி மனத்தில் தோன்றினாலே ஒருவர்க்கு முன்னேறிச் செல்வதற்கான நல்ல உந்துதல் கிடைக்கும்.

துன்பம்-இன்பம் பற்றி சற்று விரிவாகவே இவ்வதிகாரம் கருத்தாடல் செய்கின்றது. ஒன்றை ஒன்றை தொடர்ந்து வந்தாலும், வெள்ளம்போல கரையின்றி வந்தாலும் மனங்கலங்காதார் துன்பத்திற்குத் துயரம் செய்வர் என்றும் துன்பத்தின் குறி உடல்தான், துன்பம் இயல்பென்று உணரவேண்டும், இன்பத்தின் மேல் இன்பம் நாடவேண்டாம் என்பனவற்றைக் கூறியபின் துன்பத்தையே இன்பமாகக் கருதிக்கொள்க என்று இன்னாமை இன்பம் எனக்கொளின் ஆகும்தன் ஒன்னார் விழையும் சிறப்பு (குறள் 624) என்ற பாடல் அறிவுறுத்துகிறது.